School

De voorbereiding (maart 2003)

Tot een kind zeven jaar is geldt er geen leerplicht in Rusland, er zijn ouders die hun kinderen gewoon huis houden. Natasha heeft bijvoorbeeld maar één dag op de kleuterschool gezeten. De detsjki sad houdt ook meer het midden tussen een kleuterschool en een kinderopvang. Je kan je kind er de gehele dag stallen (tot 7.00- 19.00 uur, inclusief drie maaltijden), maar er ook voor kiezen om hem of haar rond het middaguur op te halen.

In de ochtenduren vonden de voorbereiding op schoollessen plaats, 's middags werd er geslapen en gespeeld. Een dagje of zelf een weekje wegblijven was geen enkel probleem. Kolja had net als ik een uitgesproken hekel aan de kleuterschool, toch was het wel goed voor hem, al was het maar om een klein beetje discipline ten aanzien van vroeg opstaan te krijgen.

Het klinkt misschien gek, maar de mensen gaan de nacht van tevoren in de rij staan om een goed plekje te veroveren. Waarom? Er zijn maar heel weinig goede openbare scholen waar je zonder te betalen op kunt komen. Je kan je kind natuurlijk ook aanmelden bij een gewone school, dan hoef je niet in de rij te staan en kan je inschrijven wanneer je wilt. Maar er is een groot nadeel: de docenten worden slecht betaald en zijn daarom meestal niet al te gemotiveerd. De goede leraren vertrekken dan ook naar privé-instellingen of naar de gymnasia. Verder ontbreekt de mogelijkheid om later een derde taal (Duits of Frans) te kiezen en zijn er geen drie keuzerichtingen.

De basisschool en de middelbare school zijn op papier gescheiden maar je zit (als je niet verhuist of van school wisselt) op één school en je telt gewoon door.
 7 jaar - 10 jaar  1e klas - 3e klas basisschool
11 jaar - 18 jaar 4e klas - 11e klas middelbare school
Ergens halverwege het gymnasium kunnen de kinderen kiezen uit drie richtingen:

  1. wis-/natuurkunde/informatica
  2. geografie/biologie/scheikunde>/li>
  3. humanitair (Engels en een tweede vreemde taal, geschiedenis, literatuur)
Let wel dit zijn specialisaties, het is een beetje hetzelfde als de HBS periode vroeger was, als je wis/nat/inform kiest heb nog gewoon andere vakken zoals engels, literatuur etc., maar minder uren.

Het begin (1 september 2003)

Kolja's onbezorgde kindertijd is nu echt voorbij. 's Ochtends zijn we om halfacht opgestaan. Kolja loopt over van de zenuwen. Enige tijd later komt hij wat tot rust als hij zichzelf in schooluniform, bestaande uit een grijs colbert en een zwarte broek, in de spiegel ziet. Hij heeft zijn keuze op de RET-rugzak laten vallen, Winnie the Poeh en Feijenoord blijven voorlopig ongebruikt.

kolja in de spiegel

De eerste schooldag van het jaar is een feestdag, honderden kinderen en ouders staan samengeklonterd op het niet al te ruime schoolplein van het hoofdgebouw. Er worden, naar mijn smaak eindeloos lange, toespraken gehouden. Tussendoor worden er liedjes gezongen en treden er dansgroepjes op. Het is zwaarbewolkt, maar gelukkig blijft het de gehele voorstelling droog. Wij zijn met z'n vieren, Kolja, Natasha, Andrej laat zijn camera vol op draaien om dit historische moment vast te leggen, ik probeer tevergeefs tussen de hoofden en schouders een paar foto's te maken.

schoolplein

De eerste drie schoolweken

In de vroege middag haal ik Kolja van school op. De eerste week wachten wij 'vaste' ophalers (voornamelijk moeders en oma's, voorts een opa en twee vaders) altijd op de onderwijzeres die het huiswerk doorgeeft en allerlei andere wetenswaardigheden spelt. Verder spreekt zij de ouders wiens kinderen hun huiswerk niet gedaan hebben of zich op een andere manier hebben misdragen bestraffend toe. Ik heb ook al een keer op mijn donder gehad, omdat ik een vragenformulier niet ingevuld had.

De lesdag duurt, met uitzondering van de donderdag van 9.00-13.25 uur. Schrijven, taal, rekenen, ritmiek, handenarbeid, muziek, zang, en gymnastiek zijn de lesvakken. Vanaf de eerste dag moeten de kinderen thuis taal- of rekenopdrachten maken. Ik zat in de vierde klas van lagere school toen we voor het eerst regelmatig (dat wil zeggen elke woensdag moesten we plaatsnamen voor aardrijkskunde leren) met het fenomeen te maken kregen. Maar ja, er zal intussen wel het een en ander veranderd zijn op de Hollandse scholen.

in de klas

Iedere ochtend wek ik hem om kwart voor acht voor het ontbijt. Om halfnegen breng ik Kolja naar school. We lopen naar de bushalte en nemen de bus of de marsroutka naar het metrostation, van daaruit is het ongeveer vijf minuten lopen naar school. Het schoolgebouw ligt aan de Len Sovjeta en heeft twee verdiepingen. Het is zo'n typisch voorgefabriceerd gebouw dat je in elke wijk tegenkomt. Het lokaal is klein maar licht en mooi opgeknapt. Verheugend is dat er slechts twintig kinderen in de klas zitten. Na het tweede lesuur wordt er in de kantine warm eten, soep, sap, puree of gehaktballen geserveerd. Kolja hield het na twee dagen al gezien, sindsdien geef ik hem elke ochtend een boterham met roomboter en kaas en een pakje vruchtensap mee. Deze service kost een luttel bedrag van 50 roebel per week.

De ouders zijn ook een verhaal apart. Min of meer spontaan hebben enkelen zich opgeworpen als de stem des volks en maken onze wensen aan de lerares bekend. Zij hebben geld ingezameld voor de gezamenlijke inkoop van boeken en schrijfmaterialen en regelen het cadeautje voor de dag van de onderwijzer. Enkelen hebben zich al over mij ontfermd en leggen alles wat de docent zegt nog een keertje simpel en duidelijk uit.

In de tweede week brengt de klas een bezoekje aan de schooltandarts in de kindertandarts polikliniek. Terwijl Kolja voor een gebitsreiniging binnenzat, kwam de onderwijzeres een praatje met me maken. Ze had eerder met Natasha gesproken en was op de hoogte dat ik vanaf 1 januari wel eens zonder werk en dus inkomsten zou komen te zitten. Het was haar opgevallen dat Kolja de warme maaltijden oversloeg en ze biedt mij aan dat Kolja voortaan gratis mee mag eten. Getroffen door het edelmoedige gebaar antwoord ik haperend dat de nood nog niet hoog opgelopen is en vergeet de naakte waarheid te vertellen: dat Kolja het schoolvoedsel gewoon niet lekker vindt.